W giełdzie tak jak w życiu, trzeba się kierować dobrymi zwyczajami wyszukiwania wiarygodnych informacji. Do poruszenia tego tematu zainspirowały mnie liczne manipulacje i informacje z frontu ukraińskiego, przekazywane nawet przez oficjalne źródła. Stosowanie dobrych praktyk krytycznego myślenia nie spowoduje, że czasem nie ulegniemy mylnemu wrażeniu/manipulacji ale mimo wszystko warto wiedzieć jak robić to rzadziej.
Na początku tego artykułu wrzucę dwa najważniejsze źródła z jakich korzystałem pisząc ten tekst:
Artykuł napisany przez Sebastiana Chudziaka - link
Film SciFun zatytułowany “Krótki film o prawdzie i fałszu” - link
Jeżeli masz wolny czasu by się z nimi zapoznać, wtedy nie musisz dalej czytać tego tekstu. Dlatego gorąco Cię zachęcam - NIE CZYTAJ TEGO TEKSTU DALEJ. W zamian za to zapoznaj się z załączonymi materiałami (w tej samej kolejności) i zostań lepszą wersją siebie. Jeżeli już nie masz na to czasu, wtedy z konieczności proszę zapoznaj się z krótkim, syntetycznym streszczeniem, które zamieściłem poniżej.
Pigułka z najważniejszymi zasadami krytycznego myślenia:
Unikaj odpowiedzi nacechowanych emocjami.
Poznaj błędy poznawcze i unikach ich, poniżej wymieniam kilka podstawowych:
Efekt potwierdzenia - słuchamy tylko opinii, które wspierają nasz punkt widzenia.
Fałszywa powszechność - opieramy swoje zdaniedoświadczeniach a nie danych statystycznych. Podstawowym przejawem takiego myślenia są dowody anegdotyczne.
Bańka informacyjna - obserwujemy w mediach społecznościowych tylko osoby z podobnym światopoglądem do naszego.
Dychotomia myślenia - radykalizujemy, więc każdy kto ma inne zdanie jest od razu szufladkowany jako np. lewak/prawak itp.
Dysonans poznawczy - mamy inne zdanie od reszty w danej sytuacji, pomimo dostępu do tej samej wiedzy.
Poznaj błędy logiczne, które często manipulują dyskusją. Poniżej kilka przykładów oraz źródło:
Argumentum ad consequentiam - podawanie konsekwencji jako dowód na potwierdzenie swojego stanowiska - np. “Jeśli nadal będzie padać, będzie powódź, więc deszcz przestanie padać”, “Rosja nie zaatakuje Ukrainy, bo byłoby bardzo źle”.
Argumentum ad ignorantiam - dyskutant uznaje za dowód prawdziwości swojej tezy fakt, że jego oponent nie potrafi uzasadnić tezy przeciwnej. Np. “To oczywiste, że Bóg istnieje, nie jesteś w stanie udowodnić że jest inaczej”.
Argumentum ad personam - np. “Tylko debil mógłby w to uwierzyć” lub “Młody jesteś, co ty możesz wiedzieć?”.
Argumentum ad populum - twierdzenie, że jeżeli duża liczba osób wierzy w daną tezę, to ją potwierdza.
Argumentum ad vanitatem - np. “Jako ekspert, powinien Pan wiedzieć, że…”.
Argumentum ad verecundiam - odwoływanie się do autorytetów.
Argumentum ad absurdum - Wyolbrzymianie wypowiedzi dyskutanta do granic absurdu. Np. “Może jeszcze powinniśmy uchodźcom mieszkania za darmo dawać?”.
ŻRÓDŁA, ŻRÓDŁA, ŻRÓDŁA - podstawa opierania swojej opinii powinna być oparta na wiarygodnych danych. Naucz się potencjalnie najlepszej hierarchii źródeł. Ja mogę zaproponować coś takiego (w ogromnym skrócie): Artykuły naukowe i portale > wypowiedź eksperta > massmedia > portale i materiały nacechowane ideologicznie.
Czytaj (niestety) bardziej ambitne materiały. Przykładem może być zamiast czytania mojej pigułki informacyjnej, powrót na początek tego artykułu i posłuchanie podcastu Sebastiana lub obejrzenie filmu Scifun’a.
Koniec
Cały artykuł jest bardzo krótki i uproszczony, co sprzyja popełnieniu pewnych błędów. Dlatego jeżeli masz wątpliwość co do jego treści, wtedy proszę daj mi znać a postaram się go dopracować.
Post może być aktualizowany